Το κτίριο της οδού Ακαδημίας 58α

Θα πρέπει να ήταν γύρω στο '87 με '88. Την εποχή εκείνη είχαν φτάσει σ' εμάς κάποιες αόριστες φήμες, σύμφωνα με τις οποίες, κάπου στο εσωτερικό του οικοδομικού τετραγώνου που περικλείεται από τις οδούς Ακαδημίας, Σόλωνος, Ιπποκράτους και Μαυρομιχάλη, στο κέντρο της Αθήνας, υπήρχε κρυμμένο ένα εκκλησίδιο. Σύμφωνα πάντα με τις φήμες, η πρόσβαση σ' αυτό ήταν δύσκολη και ελεγχόμενη, ενώ στον αέρα πλανιόταν η πληροφορία πως στον μικρό του χώρο συναθροίζονταν κατά καιρούς κάποιες ακαθόριστες ομάδες ανθρώπων.

Αυτά έλεγαν οι φήμες. Εμείς, πάλι, είχαμε από καιρό προσέξει το ασυνήθιστης αρχιτεκτονικής κτίριο με πρόσοψη στην οδό Ακαδημίας, το υπέρθυρο του οποίου κοσμούσε την εποχή εκείνη ένας περίτεχνος σιδερένιος δράκος. Αποφασίσαμε να το ψάξουμε. Και το ψάξαμε.

Το κτίριο της οδού Ακαδημίας 58α, και δίπλα η είσοδος του.

Το τι υπάρχει εκεί θα το δούμε αμέσως παρακάτω, πρώτα όμως μια διευκρίνηση: το θέμα του κτιρίου της οδού Ακαδημίας 58α, στην πραγματικότητα, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με υπόγειες στοές και υπόγεια περάσματα, με το θέμα δηλαδή της παρούσας ενότητας. Ο λόγος που το συγκαταλέγουμε σ' αυτή είναι ότι στο συγκεκριμένο θέμα έχει κατά το παρελθόν «δράσει» και κάποιος «μυστικός ερευνητής». Όπως και με τη σπηλιά της Πεντέλης, ο «μυστικός αυτός ερευνητής» φρόντισε να «ανακαλύψει» εκεί ανύπαρκτες καταπακτές, δημιουργώντας ανάμεσα σε διάφορα άλλα φαιδρολογήματα και τη φήμη ότι το κτίριο αυτό συνδέεται με τις υπόγειες στοές της Αθήνας.

 

Ας αφήσουμε όμως επιτέλους τις φήμες και ας δούμε περί τίνος πραγματικά πρόκειται.

 

Σημείωση: Τις φωτογραφίες της υποενότητας αυτής, καθώς και πολλές σχετικές πληροφορίες, μας παραχώρησε ο φίλος του site "Cernavus". Τον ευχαριστούμε γι' αυτό και αισθανόμαστε αισιόδοξοι διαπιστώνοντας ότι το site βρίσκει απήχηση και ανταπόκριση από την κατηγορία των ανθρώπων στους οποίους αυτό εξ' αρχής απευθυνόταν.

 

Ο χώρος του κτιρίου της οδού Ακαδημίας 58α.

Αριστερά, η κάτοψη του ισογείου, και δεξιά, η κάτοψη του 1ου ορόφου.

 

Η είσοδος του κτιρίου της Ακαδημίας ("entrance") οδηγεί σε ένα στενό και μακρύ διάδρομο, πλάτους τριών και μήκους εικοσιπέντε περίπου μέτρων. Ο διάδρομος αυτός κατέληγε παλαιότερα (η δίοδος έχει πλέον φραχθεί με τούβλα) σε ένα μεγάλο δωμάτιο ("room 1"), το οποίο με τη σειρά του συνδέεται με άλλα μικρότερα. Μέσω ενός από τα δωμάτια αυτά ("room 2"), το όλο σύμπλεγμα επικοινωνεί προς τα αριστερά με το εσωτερικό του κτιρίου που βρίσκεται στο νούμερο 8 της παρακείμενης οδού Μαυρομιχάλη.

 

Στο τυλιγμένο με«γάζες», εγκαταλελειμμένο κτίριο της Μαυρομιχάλη 8, φωλιάζουν πλέον πολυάριθμα περιστέρια.

 

Λίγο πριν το σημείο όπου ο μακρύς διάδρομος κατέληγε στο μεγάλο δωμάτιο (Room 1), υπάρχει μια σκάλα που οδηγεί προς τα πάνω.

 

Η σκάλα αυτή συνδέει το ισόγειο με τον, παρόμοιας κάτοψης, 1ο όροφο του κτιρίου.

Στο σημείο όμως αυτό, και πριν δούμε περισσότερα πράγματα από το εσωτερικό του χώρου, ας κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή, απαραίτητη ώστε τα όσα θα ακολουθήσουν να γίνουν καλύτερα κατανοητά.

Το διώροφο κτίριο της οδού Ακαδημίας αποτελεί ουσιαστικά μια ειδικά διαμορφωμένη προέκταση του κύριου οικήματος της Μαυρομιχάλη 8. Το τελευταίο αποτελούσε την οικογενειακή κατοικία του γνωστού Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ. Το είχε σχεδιάσει ο ίδιος, και το γεγονός αυτό εξηγεί και τα -κάπως ασυνήθιστα για τη νεοκλασική Αθήνα- αρχιτεκτονικά του γνωρίσματα. Λίγο μετά το θάνατο του Τσίλερ το 1923, το κτίριο αγοράστηκε από τον τραπεζίτη Διονύσιο Π. Λοβέρδο (1878 - 1934), ο οποίος εγκαταστάθηκε εκεί με την οικογένεια του.

Προσωπογραφία του Δ. Λοβέρδου

από τον γνωστό ζωγράφο Παρθένη.

Ο Δ. Λοβέρδος καταγόταν από παλιά Κεφαλλονίτικη οικογένεια, αναγόμενη ως προς την εμφάνιση της στους βυζαντινούς χρόνους. Σχετικά με την προέλευση του επωνύμου "Λοβέρδος", υπάρχουν τρεις βασικές εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη, το επώνυμο αυτό προέρχεται από κάποιον Aluardo, διατελέσαντα γραμματέα του τελευταίου Λατίνου Αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην Κεφαλλονιά κατά τα τελευταία έτη της ζωής του. Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, το επώνυμο προέρχεται από παραφθορά της εθνικής ταυτότητας κάποιου Λομβαρδού, ο οποίος υπηρέτησε στη βυζαντινή αυλή. Κατά την τρίτη τέλος εκδοχή, το επώνυμο "Λοβέρδος" έλκει την καταγωγή του από κάποιον Λομβαρδό υπήκοο, ο οποίος, καταδιωκόμενος στη χώρα του λόγω της διεκδίκησης εκ μέρους του τού βασιλικού στέμματος, κατέφυγε στην Κεφαλλονιά, όπου παντρεύτηκε την κόρη του τοπικού φεουδάρχη Ματσάκα και έγινε γενάρχης της οικογένειας των Λοβέρδων. Όποια, πάντως, κι αν ήταν η πραγματική προέλευση του γένους των Λοβέρδων, η εμφάνιση του στην Κεφαλλονιά χρονολογείται κατά τον 13ο αιώνα. Η οικογένεια των Λοβέρδων ανέδειξε κατά καιρούς πολλούς Ιεράρχες, αλλά και λοιπά σημαίνοντα πρόσωπα. Μεταξύ άλλων, αναφέρονται:

● Ο δον Γεράσιμος, χειροτονηθείς Αρχιεπίσκοπος Κεφαλληνίας το 1450 (ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: ο Γεράσιμος Λοβέρδος γεννήθηκε το 1390 και πέθανε το 1510, απεβίωσε δηλαδή σε ηλικία 120 ετών!).

● Ο Νικηφόρος, Αρχιεπίσκοπος Κεφαλληνίας κατά τα έτη 1518 - 1526.

● Ο δον Σωφρόνιος (κοσμικό όνομα Σπυρίδων), Αρχιεπίσκοπος Κεφαλληνίας κατά τα έτη 1536 - 1550.

● Ο Φιλόθεος (κοσμικό όνομα Φίλιππος), Αρχιεπίσκοπος Κεφαλληνίας κατά τα έτη 1567 - 1580.

● Ο δον Αγάπιος, Αρχιεπίσκοπος Κεφαλληνίας το 1717.

(Για τα παραπάνω και για περισσότερες σχετικές με το θέμα πληροφορίες: "Νεότερο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ηλίου", τόμος 12, σελίδα 475)

Ο Διονύσιος Λοβέρδος, τώρα, συνιδρυτής μαζί με τον αδελφό του Σπυρίδωνα Λοβέρδο και διοικητής ο ίδιος της "Ιωνικής και Λαϊκής" Τράπεζας, προφανώς λόγω και της εκκλησιαστικής κλίσης πολλών από τους προγόνους του, ήταν ένθερμος συλλέκτης βυζαντινών εικόνων και λοιπών έργων τέχνης. Μετασκεύασε λοιπόν τους δύο ορόφους του κτιρίου της οδού Ακαδημίας 58α (Ακαδημίας 53α τα χρόνια εκείνα), το οποίο, όπως είπαμε, επικοινωνούσε εσωτερικά με την κυρίως οικία του στη Μαυρομιχάλη 8 (Μαυρομιχάλη 6 τότε και οδός Παρθεναγωγείου παλαιότερα), σε ένα μικρό, αλλά πολύ αξιόλογο ιδιωτικό Μουσείο Νεοβυζαντινής Τέχνης. Στις αίθουσες του τοποθέτησε τις 600 περίπου εικόνες της ιδιωτικής του συλλογής, βασικό πυρήνα της οποίας αποτελούσαν οι 200 πίνακες της συλλογής του φιλολόγου Αλεξίου Κολυβά, οι οποίοι αγοράστηκαν μετά το θάνατο του τελευταίου από τον Δ. Λοβέρδο. Τα επίσημα εγκαίνια του Μουσείου Λοβέρδου έγιναν τον Οκτώβριο του 1930, κατά τη διάρκεια του τρίτου βυζαντινολογικού συνεδρίου που διοργανώθηκε τις μέρες εκείνες στην Αθήνα.

Κατάλογος εκθεμάτων της συλλογής Δ. Λοβέρδου. Εκδόθηκε το 1946 από τη σύζυγο του, 'Αρτεμη.	Πρόλογος του καταλόγου.	Εισαγωγικό σημείωμα του καταλόγου.
Περιγραφή των συνθηκών που οδήγησαν στη δημιουργία του Μουσείου Λοβέρδου.	Αναλυτική επεξήγηση του περιεχομένου των παραστάσεων και των λοιπών εκθεμάτων.	Χωροταξική κατανομή των διαφόρων εκθεμάτων, στα αγγλικά.

Τη διαμόρφωση του παραρτήματος αυτού της κυρίως οικίας σε Μουσείο επιμελήθηκε ο αρχιτέκτονας Αριστοτέλης Ζάχος, μετέπειτα αρχιτέκτονας και του Βυζαντινού Μουσείου. Τον καθαρισμό, συντήρηση, και λοιπή φροντίδα των εικόνων είχε αναλάβει ο ζωγράφος Δημήτριος Πελεκάσης.

Ευχετήριο σημείωμα του 1951 από τον Δ. Πελεκάση

προς την (χήρα τότε)  'Αρτεμη Λοβέρδου. Την εποχή εκείνη,

επιμελητής του μουσείου ήταν ο Δημήτριος Δικόπουλος

Βοηθούσης της οικονομικής ευχέρειας του Δ. Λοβέρδου, ο όλος χώρος απέκτησε μια υποβλητική μεγαλοπρέπεια, ενώ τα διάφορα εκθέματα και παραστάσεις, σιωπηρά, αν και φορτωμένα με ιστορίες από αλλοτινές εποχές, προσέδιδαν σ' αυτόν μια έντονη αίσθηση θρησκευτικού μυστικισμού. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται και στον παραπάνω κατάλογο εκθεμάτων του Μουσείου: «Προς τούτοις κατεσκευάσθησαν μωσαϊκά δάπεδα και τρούλλοι μετά ψηφιδωτών επίσης παραστάσεων κατά την βυζαντιακήν τεχνοτροπίαν και άλλαι διακοσμήσεις, δι' ων προσδίδεται εις το Μουσείον τούτο βυζαντιακή όντως μεγαλοπρέπεια και θρησκευτική μυστικοπάθεια».

Σε αυτόν τον υποβλητικό, διακοσμημένο με ξυλόγλυπτα, ψηφιδωτά και λοιπές παραστάσεις χώρο, ο Δ. Λοβέρδος διοργάνωνε τακτικά εκθέσεις έργων τέχνης, δεξιώσεις και λοιπές συναντήσεις με μέλη της τότε «υψηλής κοινωνίας» των Αθηνών.

Πρόκειται πιθανότατα για τη σύζυγο του Δ. Λοβέρδου, 'Αρτεμη.	Το γραφείο του Δ. Λοβέρδου.	'Αποψη ενός τμήματος του Μουσείου Λοβέρδου, όπως ήταν την εποχή εκείνη.

Οι αδελφοί Λοβέρδου διέθεταν αρκετές τέτοιες γνωριμίες και διασυνδέσεις, όχι μονάχα λόγω της μεγάλης τους οικονομικής ευρωστίας, αλλά και λόγω των διαφόρων δωρεών και ευεργετημάτων τους προς το Ελληνικό Δημόσιο. Ο δε Διονύσιος Λοβέρδος φαίνεται ότι ήταν ένας άνθρωπος με πολλά και όμορφα ενδιαφέροντα.

Ο Δ. Λοβέρδος καθώς κοιτάζει μέσα από το τηλεσκόπιο του.	Δωρεά των αδελφών Λοβέρδου.	"Δρυάδων 'Επαυλις", εξοχική κατοικία του Δ. Λοβέρδου.

Το 1934, τέσσερα μόλις χρόνια μετά την ίδρυση του Μουσείου του και σε ηλικία 56 ετών, ο Διονύσιος Λοβέρδος απεβίωσε. Σύμφωνα με τα όσα ορίζονταν στη διαθήκη του, η συλλογή του Μουσείου θα περιέρχονταν στη σύζυγο του 'Αρτεμη και τις κόρες του Μαρία και Ιωάννα, μετά δε τον θάνατο αυτών, στο Ελληνικό Δημόσιο. Η διαθήκη εκτελέστηκε πράγματι, όπως ακριβώς την είχε ορίσει ο εκλιπών.

Το Μουσείο Λοβέρδου εξακολούθησε να υφίσταται και μετά το θάνατο του ιδρυτή του, παρακμάζοντας όμως σταδιακά και χάνοντας την αίγλη του. Μπροστά στην κατάσταση αυτή, και με τα εκθέματα αλλά και το χώρο του Μουσείου να βουλιάζουν ολοένα και περισσότερο μέσα στη σκόνη, η Ιωάννα Λοβέρδου-Βασιλειάδη, κόρη του Δ. Λοβέρδου και πληρεξούσιος και των λοιπών κληρονόμων, δώρισε το 1979 το κτίριο του Μουσείου Λοβέρδου (Ακαδημίας 58α) μαζί με το κυρίως οίκημα (Μαυρομιχάλη 8), καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής του πατέρα της (470 πίνακες και ένα ξυλόγλυπτο τέμπλο) στο Βυζαντινό Μουσείο. Εκεί μεταφέρθηκαν τα εκθέματα αυτά το 1980 προκειμένου να συντηρηθούν και να φυλαχθούν. Έκτοτε, κατά καιρούς, κάποια από αυτά εκτέθηκαν στους χώρους του Βυζαντινού Μουσείου, ενώ στις μέρες μας ετοιμάζεται και πρόκειται σύντομα να λειτουργήσει στις εγκαταστάσεις του Βυζαντινού Μουσείου ειδικός ανεξάρτητος χώρος, ώστε τα εκθέματα της συλλογής Λοβέρδου που βρίσκονται στην κατοχή του Μουσείου να στεγαστούν και να εκτεθούν στο σύνολο τους. Μέρος των υπολοίπων έργων τέχνης (46 πίνακες) της συλλογής Λοβέρδου, τα οποία δεν περιήλθαν στην κυριότητα του Βυζαντινού Μουσείου αλλά παρέμειναν στην κατοχή της οικογένειας, κοσμούν σήμερα τους χώρους του νεοκλασικού κτιρίου του ιδρύματος Σπυρίδωνα Λοβέρδου (αδερφού του Διονυσίου) στην οδό Κηφισίας 256.

Όσο για το κτίριο της οδού Μαυρομιχάλη, αυτό, λίγο μετά την παραχώρηση του το 1979 στο Βυζαντινό Μουσείο, λειτούργησε ως βεστιάριο της γειτονικής Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Μια πυρκαγιά που ξέσπασε λίγο αργότερα παραλίγο να το καταστρέψει ολοσχερώς. Μετά και το γεγονός αυτό, το κτίριο σφραγίστηκε και μαζί με την προέκταση του που στέγαζε το Μουσείου Λοβέρδου στην Ακαδημίας 58α αφέθηκε στη μοίρα του. Έκτοτε οι χώροι αυτοί, έρημοι, σιωπηλοί και φορτωμένοι με αναμνήσεις, περιμένουν την αποκατάσταση τους. Σύμφωνα, πάντως, με τα σχέδια του Βυζαντινού Μουσείου, τα κτίρια της Ακαδημίας 58α και Μαυρομιχάλη 8 πρόκειται κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον να αποκατασταθούν, καθώς αυτά προορίζονται να στεγάσουν τα αρχεία του.

(Κάποιες πληροφορίες σχετικά με τα όσα αναπτύχθηκαν παραπάνω μπορείτε να βρείτε στα links:

http://ta-nea.dolnet.gr/neaweb/nta_nea.print_unique?e=A&f=17676&m=P25&aa=1,

http://www.ecclesia.gr/greek/news/byzantino/byz_faidra.html,

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_133701_27/11/2003_85430)

Αυτή, εν ολίγοις, ήταν η ιστορία του πολυσυζητημένου κτιρίου της οδού Ακαδημίας 58α. Και με την ιστορία αυτή κατά νου είναι καιρός να περιηγηθούμε και να δούμε τους εσωτερικούς του χώρους, όπως τους αποτύπωσε η φωτογραφική μηχανή του Cernavus, κάπου το 1997.

Το κτίριο της Ακαδημίας 58α είναι διώροφο. Όπως φαίνεται και στο σχεδιάγραμμα της κάτοψης του, οι χώροι των δύο του ορόφων ("Gallery A και Β") ήταν διαχωρισμένοι σε τμήματα διαδρόμων ("sections") και σε κυρίως αίθουσες ("rooms"). Στους χώρους αυτούς εκτίθενταν παλαιότερα τα αντικείμενα της συλλογής του Μουσείου Λοβέρδου. Λίγο μετά την παραχώρηση της στο Βυζαντινό Μουσείο το 1979, η κυρίως οικία της Μαυρομιχάλη 8, μαζί με τις αίθουσες ("rooms") του Μουσείου Λοβέρδου, άρχισε να λειτουργεί ως βεστιάριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (διοργανώνονταν και κάποιες εκδηλώσεις εκεί), ενώ οι διάδρομοι του Μουσείου ("sections") σφραγίστηκαν με τούβλα και χρησιμοποιήθηκαν ως αποθηκευτικοί χώροι.

Ας ξεκινήσουμε, όμως, την περιήγηση μας από το διάδρομο του ισογείου (Gallery A, sections 1-4):

Η θύρα εισόδου της οδού Ακαδημίας, όπως αυτή φαίνεται από το

εσωτερικό του κτιρίου και συγκεκριμένα από το "section 2".

Επιγραφή επάνω από το εσωτερικό της εισόδου της Ακαδημίας 58α, όπου αναγράφεται

ο σκοπός ίδρυσης του Μουσείου: «...Ίνα υπομιμνήσκει ότι εις την ιεράν ταύτην τέχνην των

Πατέρων των οφείλουσιν οι Έλληνες την διατήρησιν της πίστεως και της εθνικής ενότητος, την

χαλύβδωσιν των ψυχών αυτών κατά τους μεγάλους της φυλής αγώνας και αυτήν έτι την ελευθερίαν των.»

Ο σιδερένιος δράκος που κοσμούσε ως το 1993 το υπέρθυρο της εισόδου, παρατημένος

στο πάτωμα του "section 2". Ο δράκος αυτός αφαιρέθηκε μετά το θόρυβο που δημιουργήθηκε

γύρω από την υπόθεση των «σατανιστών» του 1993 (Κατσούλα, Δημητροκάλη και λοιπών).

Η απεριόριστη ηλιθιότητα κάποιων mediανθρώπων και μερίδας του κοινού που τους εμπιστεύεται

οδήγησε κάποιον αρμόδιο ώστε να απομακρύνει τον δράκο από την πρόσοψη του κτιρίου, καθώς

αυτός προβλήθηκε από τηλεοπτικές εκπομπές ως σατανιστικής συμβολικής έμβλημα (!), ενώ το

κτίριο της Ακαδημίας 58α ως χώρος διοργάνωσης σατανιστικών τελετών.

'Αποψη του "section 3".	'Αποψη της οροφής του "section 3".

Ένας ακόμη πολυέλαιος, κάπου στο διάδρομο του ισογείου του Μουσείου.

Λήψη από το "section 4", εκεί όπου αυτό ενώνεται με το "section 3". Στο βάθος, η είσοδος από την Ακαδημίας.	Ξεχασμένα εκθέματα στο "section 4".

Η σκάλα στο τέλος του "section 4" που συνδέει το ισόγειο (Gallery A) με τον 1ο όροφο του Μουσείου (Gallery B).	'Αποψη από την κορυφή της σκάλας του "section 4" του 1ου ορόφου.

Σκονισμένοι πολυέλαιοι και κορνίζες,     κάτω από τη σκάλα της προηγούμενης φωτογραφίας.	Πίσω από τη σκάλα, η χτισμένη με τούβλα δίοδος προς το "room 1".

Ανεβαίνοντας τώρα τη σκάλα του "section 4" του ισογείου, οδηγούμαστε στο στενόμακρο διάδρομο του 1ου ορόφου (Gallery B, sections 1-5) του μουσείου.

"section 2" του 1ου ορόφου.

Διαχωριστική καμάρα μεταξύ "section 1" και "section 2" του 1ου ορόφου.

Λεπτομέρεια ενός από τα δύο επιχρυσωμένα κιονόκρανα της καμάρας.

Ψηφιδωτή απεικόνιση, επάνω αριστερά της καμάρας. Πρόκειται για τον Γεράσιμο Λοβέρδο, Αρχιεπίσκοπο Κεφαλληνίας, ο οποίος απεβίωσε σε ηλικία 120 χρονών.	Ψηφιδωτή απεικόνιση ενός ακόμη προγόνου του Δ. Λοβέρδου, επάνω και δεξιά της καμάρας.

Εστεμμένος γενειοφόρος άνδρας, επάνω ακριβώς από την καμάρα.

'Αποψη του ενός από τους δύο τρούλους της οροφής του 1ου ορόφου (Gallery B).

Ξυλόγλυπτο διαχωριστικό τέμπλο, από το "section 3" προς το "section 4".

Στο βάθος διακρίνεται το παράθυρο του 1ου ορόφου που βλέπει προς την οδό Ακαδημίας.

Λεπτομέρεια του τέμπλου από την πλευρά του "section 3".	Λεπτομέρεια του τέμπλου από την πλευρά του "section 4".

Ξυλόγλυπτη πλάτη εκκλησιαστικού καθίσματος, στο "section 5" του 1ου ορόφου.

Το παράθυρο του "section 5" του 1ου ορόφου που βλέπει προς την οδό Ακαδημίας.

Ένας ακόμα σιδερένιος δράκος, παρατημένος στο πάτωμα του 1ου ορόφου (Gallery B).

Στα αριστερά της φωτογραφίας διακρίνεται μια στριφογυριστή σιδερένια σκάλα.

Από τη σκάλα αυτή, η οποία επικοινωνεί με την υπερκείμενη οροφή του κτιρίου, μπορεί

κάποιος να εισέλθει στο διάδρομο του 1ου ορόφου (sections 1-5, Gallery B), ο οποίος,

όπως και ο διάδρομος του ισογείου (sections 1-4, Gallery A), είχε φραχθεί με

τούβλα από το υπόλοιπο Μουσείο και το μέγαρο της Μαυρομιχάλη 8 την εποχή που το τελευταίο

είχε χρησιμοποιηθεί ως βεστιάριο, μετά την παραχώρηση του στο Βυζαντινό Μουσείο.

'Αποψη του "section 1" του 1ου ορόφου από την κορυφή της στριφογυριστής

σκάλας που οδηγεί στην ταράτσα του κτιρίου. Διακρίνεται η σκόνη δεκαετιών.

Δίπλα στη βάση της στριφογυριστής σκάλας ("section 1" 1ου ορόφου).

Κάπου στο διάδρομο του 1ου ορόφου (Gallery B).	Βυζαντινά εκκλησιαστικά σκεύη σε προθήκη, δεξιά της προηγούμενης φωτογραφίας.

Αρχαιοελληνικά αντικείμενα με ανάγλυφες παραστάσεις, αφημένα στο πάτωμα του διαδρόμου του 1ου ορόφου.

Οι διάδρομοι του 1ου και 2ου ορόφου βρίσκονται, όπως είπαμε και πιο πάνω, αποκλεισμένοι από το υπόλοιπο τμήμα του Μουσείου Λοβέρδου ("rooms"), καθώς οι δίοδοι επικοινωνίας με αυτό φράχθηκαν με τούβλα, λίγο μετά τη δωρεά του κτιρίου στο Βυζαντινό Μουσείο. Η πρόσβαση στο μη αποκλεισμένο τμήμα είναι δυνατή μέσω της κυρίως οικίας στη Μαυρομιχάλη 8 (αριστερά του room 2, εκεί που το γράφημα της κάτοψης διακόπτεται). Ας κάνουμε, λοιπόν, μια σύντομη περιήγηση και στο μη αποκλεισμένο αυτό τμήμα του Μουσείου ("rooms").

"room 1", στο ισόγειο.	Ασυνήθιστο ψηφιδωτό στη θολωτή εσοχή που διακρίνεται στην κάτοψη του "room 1", αριστερά.

Λίγο παραδίπλα από τη θολωτή εσοχή του "room 1", η πόρτα αυτή

οδηγεί σε μια μικρή εσωτερική αυλή (yard).

Αρχαία κολώνα, ενσωματωμένη αυτούσια σε διακοσμητική καμάρα της μικρής

εσωτερικής αυλής (yard). Στο γράφημα της κάτοψης σημειώνεται με μικρό κυκλάκι.

'Αποψη της εσωτερικής αυλής (yard).

Λεπτομέρεια της ξυλόγλυπτης σκάλας που από το εσωτερικό του "room 1" (ισόγειο) οδηγεί στο "room 3" (1ος όροφος).	Εντοιχισμένη ξυλόγλυπτη παράσταση, κάτω από τη σκάλα της προηγούμενης φωτογραφίας.

'Αλλη ξυλόγλυπτη παράσταση, κάπου εκεί κοντά.

Ο τρούλος αυτός αποτελεί την οροφή του "room 2".

Απόψεις του "room 3".

Ένα από τα τζάκια της κυρίως οικίας στη Μαυρομιχάλη 8 (έξω από το χώρο του Μουσείου).

Διακρίνονται τα ίχνη της πυρκαγιάς που παραλίγο να καταστρέψει το οίκημα και που οδήγησε

ώστε ο χώρος να κλειδωθεί και να εγκαταλειφθεί έκτοτε.

Αυτό, λοιπόν, είναι σε γενικές γραμμές το εσωτερικό του περίφημου κτιρίου της Ακαδημίας 58α. Με βάση τώρα τα όσα είδαμε ως εδώ, ας ξεκαθαρίσουμε επιτέλους μερικά πράγματα.

Και, κατ' αρχάς, το «εκκλησάκι» του κτιρίου μόνο εκκλησάκι δεν είναι. Η εντύπωση αυτή θα μπορούσε δικαιολογημένα να δημιουργηθεί σε κάποιον, εφόσον αυτός αντίκριζε το κτίριο από ψηλά και διέκρινε τους θολωτούς τρούλους στην οροφή του. Μια, έστω και βιαστική, ματιά όμως στο εσωτερικό του κτιρίου θα αρκούσε ώστε να καταστήσει σαφές πως οι τρούλοι αυτοί, όπως και τα διάφορα ξυλόγλυπτα τέμπλα και παραστάσεις που είδαμε παραπάνω, αποτελούν απλώς μέρος του εσωτερικού διακόσμου του Μουσείου Λοβέρδου. Όσο για τις «αποκαλύψεις» του «μυστικού ερευνητή» περί «μετακινούμενων καταπακτών που οδηγούν σε υπόγειες στοές» και περί «άνδρου Ναϊτών Ιπποτών», ας μην τις σχολιάσουμε καλύτερα.

Σχετικά με τις «μυστικές συναθροίσεις περίεργων ομάδων ατόμων», στις οποίες αναφέρονταν οι αρχικές φήμες που μας είχαν οδηγήσει ώστε να ψάξουμε τα περί του κτιρίου της Ακαδημίας 58α, εκεί ίσως υπάρχει ένας πυρήνας αλήθειας.

Ο αδερφός του Διονυσίου, οικονομολόγος Σπυρίδων Λοβέρδος (1876 - 1938), διετέλεσε διαδοχικά διευθυντής της "Εθνικής" και της "Γενικής Τράπεζας". Μετά την ίδρυση της "Λαϊκής Τράπεζας", ανέλαβε πρόεδρος του διοικητικού της συμβουλίου, με γενικό διευθυντή τον αδερφό του Διονύσιο. Ο Σπ. Λοβέρδος ήταν μανιώδης βιβλιόφιλος, συγκεντρώνοντας μια ιδιωτική βιβλιοθήκη 40.000 τόμων! Οι τόμοι της βιβλιοθήκης αυτής βρίσκονται σήμερα στο κτίριο του ιδρύματος που φέρει το όνομα του (Κηφισίας 256 και Όθωνος, γωνία), του οποίου μάλιστα μια αίθουσα έχει διαρρυθμιστεί ώστε να θυμίζει εσωτερικό εκκλησιδίου. Παράλληλα με τις τραπεζιτικές του ασχολίες, ο Σπ. Λοβέρδος ασχολήθηκε και με ποικίλου περιεχομένου μελέτες, ενώ συνέγραψε τις πραγματείες: «Ο εθνικός πλούτος», «Η Αγία Πόλις», «Αποταμίευσις και ταμιευτήρια», «Η οικονομική επέμβασις του κράτους» και «Ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος». Το 1923 εκλέχτηκε βουλευτής (γερουσιαστής τότε), ενώ από τις 10 Μαρτίου 1933 έως τις 29 Νοεμβρίου 1934, επί κυβερνήσεως Τσαλδάρη, διετέλεσε και υπουργός Οικονομικών.

Μέσα σε όλα αυτά, ο Σπυρίδων Λοβέρδος υπήρξε και τέκτονας, μέλος της Στοάς "Παρθενών" (το όνομα του μνημονεύεται και στα αρχεία της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας - Grand Lodge of Greece). Το γεγονός αυτό δεν προξενεί φυσικά την παραμικρή έκπληξη. Την εποχή εκείνη -και σε μικρότερο βαθμό και στις μέρες μας- ήταν σπάνιο να βρεθεί πολιτικός, οικονομικός παράγοντας ή υψηλόβαθμο στέλεχος δημόσιου οργανισμού που να μη συμμετείχε σε κάποια σχετιζόμενη με τον Τεκτονισμό ομάδα. Οι τέκτονες -τότε όπως και σήμερα- περισσότερο αποτελούσαν ένα κλειστό club ανθρώπων με οικονομική, πολιτική, δημοσιογραφική ή άλλη δύναμη, παρά οργάνωση σχετιζόμενη με τη θρησκεία.

Η κατοικία, τώρα, του Σπυρίδωνα Λοβέρδου βρισκόταν -με την παλιά αρίθμιση της οδού- στην οδό Ακαδημίας 65 (το 1930, οκτώ χρόνια πριν αποβιώσει, μετακόμισε στη Ζαλοκώστα 3), λίγα δηλαδή μέτρα μακρύτερα από την οικία και το Μουσείο του αδερφού του. Είναι λοιπόν πολύ πιθανό στον υποβλητικό και ιδεώδη για συναθροίσεις χώρο του Μουσείου Λοβέρδου να συγκεντρώνονταν κατά καιρούς τέκτονες, σημαίνοντα πρόσωπα της εποχής (μια ανεπιβεβαίωτη πληροφορία αναφέρει πως το χώρο του κτιρίου της Ακαδημίας 58α επισκέπτονταν τακτικά κατά το παρελθόν αρκετοί Δήμαρχοι των Αθηνών). Την πιθανότητα αυτή ενισχύει και η τεκτονική συμβολική την οποία ενσωματώνουν πολλά από τα εσωτερικά διακοσμητικά στοιχεία του Μουσείου, που είδαμε στις παραπάνω φωτογραφίες. Το πιθανότερο άλλωστε είναι, εκτός του Σπυρίδωνα, και ο Διονύσιος Λοβέρδος να ανήκε σε κάποια ανάλογη στοά.

Στο σημείο όμως αυτό, και μετά τα όσα είδαμε και είπαμε, έφτασε η ώρα να αποχαιρετίσουμε το Μουσείο Λοβέρδου.

 

Πηγή: www.iranon.gr